تحلیل الگوی فضایی و پویایی لکه‌های گیاهی مرتع در فشارهای مختلف چرایی (مطالعه موردی: مراتع کوهسری سمیرم)

الگوی استقرار گیاهان در مناطق خشک و نیمه خشک عمدتاً به صورت لکه­های گیاهی است. در مراتع خشک و نیمه خشک، چرای دام بعنوان یکی از مهم­ترین عوامل ایجاد آشفتگی، بر پویایی لکه­های گیاهی تأثیر زیادی دارد. پویایی لکه­ها یکی از مفاهیمی است که در فشارهای محیطی و مدیریتی تغییرات قابل توجهی دارد. پژوهش حاضر با مطالعه­ی پارامترهای لکه­های گیاهی در طول زمان و در سه شدت چرای دام، به تغییرات پویایی لکه­های گیاهی در مراتع نیمه خشک سمیرم پرداخته است. بدین منظور، ابتدا شبکه نمونه­برداری طراحی شد و در نقاط معرف هر یک از ناحیه­های چرایی، 200 ترانسکت عمود بر هم قرار داده شدند. در راستای هر ترانسکت طول، عرض، ارتفاع لکه­های گیاهی و طول فضای بین لکه­های گیاهی در مدت 4 سال یادداشت شدند. پویایی لکه­های گیاهی با قاعده­ی ریاضی ریمان محاسبه و در طول گرادیان چرایی (از ناحیه­ی بدون فشار چرا به ناحیه­ی با فشار چرایی زیاد) با تحلیل شبکه عصبی مصنوعی در نرم افزار Matlab شبیه­سازی شد. نتایج حاکی از آن است که بین پارامترهای اندازه­گیری شده در ناحیه­های مختلف چرایی، تفاوت معنی­داری وجود دارد (p<0.05). پویایی لکه­ها در طول گرادیان حاکی از کاهش تغییرات خصوصیات اندازه­گیری لکه­های گیاهی از فشار چرایی بیشتر به فشار چرایی کمتر بوده است. تغییرات وضعیت و گرایش مرتع پس از دوره 10 ساله قرق نیز؛ موید کاهش پویایی لکه­های گیاهی است. از این رو به نظر می­رسد بررسی پویایی گیاهان در طول گرادیان­های محیطی و حتی مدیریتی معرف خوبی در ارزیابی وضعیت اکوسیستم­های مرتعی مناطق خشک و نیمه خشک باشند.